Staat van het Nederlands

Wanneer en hoe vaak gebruiken inwoners van Nederland, Vlaanderen, Brussel en Suriname het Nederlands in welke sociale situaties? Deze vragen staan centraal in de Staat van het Nederlands. Met dit onderzoek monitort de Taalunie sinds 2016 het gebruik en de positie van de Nederlandse taal. Het onderzoek wordt periodiek herhaald om ontwikkelingen op te volgen en nieuw beleid te kunnen ontwikkelen om de positie van het Nederlands waar nodig te versterken. Met de uitkomsten kan op basis van feitelijke gegevens het maatschappelijk debat worden gevoerd over de positie, kracht en potentiële bedreiging van het Nederlands.

Het Nederlands staat sterk

De eerste drie onderzoeken naar de Staat van het Nederlands in 2016, 2018 en 2020 lieten duidelijk zien dat Nederlands de voornaamste voertaal in Nederland en Vlaanderen is. Het Nederlands is onder meer de dominante taal op het werk en in het sociaal verkeer.

Het gebruik van Nederlands in het hoger onderwijs en de wetenschapswereld blijft een punt van zorg. Aan de Nederlandse universiteiten is het gebruik van uitsluitend Engels toegenomen, maar het maatschappelijk draagvlak voor hoger onderwijs in een andere taal dan het Nederlands neemt wel af.

Onderzoeksopzet Staat van het Nederlands

VVoor het onderzoek naar de Staat van het Nederlands worden zowel mensen bevraagd als feitelijke gegevens verzameld. Voor de eerste drie edities werd een panel met meer dan 6.000 respondenten uit Nederland, Vlaanderen, Brussel en Suriname bevraagd. Het onderzoek naar de Staat van het Nederlands wordt in opdracht van de Taalunie uitgevoerd door het Meertens Instituut in Nederland, de Universiteit Gent in België en het Instituut voor de Opleiding van Leraren in Suriname.

Nieuwe opzet vanaf 2024

Na de derde editie is de Taalunie begonnen aan een professionaliseringsslag voor Staat van het Nederlands. Op advies van het CBS is bijvoorbeeld afgestapt van het bestaande panel. In plaats daarvan wordt het onderzoek uitgevoerd door CenterData (Nederland) en IPSOS (Vlaanderen). Ook is de vragenlijst gestroomlijnd, en aangepast op basis van beschikbare data uit andere bronnen.

Voor Brussel zal in de nieuwe editie van Staat van het Nederlands geen apart onderzoek worden uitgevoerd. De reden hiervoor is dat de BRIO Taalbarometer hier al uitstekend en uitgebreid onderzoek uitvoert naar taalkeuzes en de positie van het Nederlands. De Taalunie zal hun data dan ook gebruiken als feitelijke basis voor beleid.