Rol internationale neerlandistiek fundamenteel

Een gezonde vertaalsector is onontbeerlijk voor de goede circulatie van Nederlandstalige cultuurproducten zoals literatuur, film of kunst buiten het taalgebied. Maar ook voor de export van economische goederen en diensten is een vitale vertaalsector belangrijk.

Van alle goederen die Nederland en Vlaanderen produceren, is ongeveer 85 procent voor de export. Taal is daarbij cruciaal. Zonder talenkennis kan een exporteconomie nooit goed draaien.

Traditioneel rekruteert de export zijn vertalers bij de vertaalopleidingen in Nederland en België. Dat is prima, maar het volstaat niet om een succesvol exportverhaal te schrijven. De export heeft ook de internationale neerlandistiek nodig, buiten het taalgebied de belangrijkste opleider en leverancier van vertalers uit het Nederlands.

Lokalisatieprofessionals

Export brengt vertaalwerk mee, veel vertaalwerk. Voor vertalers in Nederland en Vlaanderen natuurlijk, maar ook voor vertalers op de afzetmarkten zelf; de export heeft ook vertalers nodig daar waar het écht telt.

Die vertalers spelen een cruciale rol in het succesverhaal van de Nederlandse en Vlaamse exporteconomieën. Het belang van hun opleiding is dan ook moeilijk te overschatten: op dit moment studeren er ongeveer 13.000 studenten ergens in de wereld aan een universiteit Nederlands, vele malen meer dan de paar honderd studenten die binnen het taalgebied (al dan niet in combinatie met een andere taal of een ander vak) Nederlands studeren.

De internationale neerlandistiek is de perfecte kweekvijver van culturele en economische ambassadeurs van de Lage Landen. Veel studenten hebben het potentieel om zich met hun kennis van het Nederlands te ontplooien tot de vertalers die de succesvolle export uit Nederland en Vlaanderen mogelijk maken. Ze kunnen de plaatselijke bruggenhoofden van die export worden, de gedroomde lokalisatieprofessionals die ervoor zorgen dat al die goederen van Nederlandse en Vlaamse makelij en de bijbehorende communicatie goed aansluiten bij de specifieke taal, cultuur en markt van het afzetgebied.

(Ver)taaltechnologische ontwikkelingen

Hun rol als vertaler of lokalisatiespecialist is vandaag niet meer denkbaar zonder technologie, taal- en vertaaltechnologie in het bijzonder. Daarom ondersteunt de Taalunie docenten in de internationale neerlandistiek met lesmaterialen over vertaaltools. Het is ook wat docenten Nederlands vragen, zo bleek uit een bevraging van de Taalunie. Vertalen uit het Nederlands is aan de meeste van de ruim honderd universiteiten wereldwijd waar Nederlands wordt onderwezen slechts een bescheiden onderdeel van het curriculum. En het docententeam Nederlands is vaak zo kleinschalig dat er maar een of twee docenten zijn. Voor hen is het niet evident om de laatste ontwikkelingen op het vlak van (ver)taaltechnologie op de voet te volgen.

Geselecteerde tools

Bij de samenstelling van de lesmaterialen is goed geluisterd naar de specifieke behoeftes van de docenten. En bij de selectie van tools is rekening gehouden met het feit dat studenten weinig of geen middelen hebben om met betaalde tools te werken. Niettemin wil het lesmateriaal de studenten ook tools laten ontdekken waarmee professionals werken in hun vertaalpraktijk, ook omdat een aantal toolproviders betaalbare academische formules aanbiedt aan universiteiten en hogescholen.

Geselecteerde vertaaltools zijn de onvermijdelijke vertaalmachines Google Translate en DeepL, maar ook vertaalgeheugens en tools voor het beheer van terminologie of van vertaalprojecten, tools voor kwaliteitscontrole ook, en natuurlijk ook ChatGPT. Het is de ambitie om in de toekomst nog meer lesmaterialen aan te bieden.

Beschrijvingen en lesopdrachten

Concreet beschrijft elk lesmateriaal een vertaaltool: wat is de tool precies, hoe gebruik je hem slim? Gratis of betaald? Alles heel praktisch aangepakt, met veel doorverwijzingen ook naar goede gratis beschikbare tutorials.

Daarnaast zijn voor elke tool lesopdrachten voorzien, telkens op drie verschillende niveaus, zodat docenten kunnen differentiëren.

De opdrachten willen studenten tot een basishandigheid in het gebruik van vertaalhulpmiddelen brengen en een kritische reflectie stimuleren over de impact van de technologie op het vertaalvak en de ontwikkeling van hun eigen vertaalcompetentie.