Kun je kort iets vertellen over de geschiedenis van de afdeling?

De opleiding Nederlands aan de Beijing Foreign Studies University (BFSU) werd in 2003 geregistreerd bij het ministerie van Onderwijs. In 2004 zijn SHEN Jingxia en LIN Xiaoxiao, die beiden Duitse taal en cultuur hadden gestudeerd, aangenomen als docent. Mevrouw SHEN heeft vervolgens een jaar in Leiden gestudeerd en mevrouw LIN twee jaar in Leuven. In 2005 ging de eerste groep studenten aan de BFSU van start. Er wordt dus al bijna twintig jaar Nederlands gedoceerd aan de BFSU.

Na het jaar 2000 is de School of European Languages and Cultures (SELC) uitgebreid met een aantal nieuwe kleine talen, de zogenaamde “Less Commonly Spoken Languages”, waaronder het Slowaaks, de Scandinavische talen, en het Nederlands. Het doel van het grote aanbod aan opleidingen is tweeledig. China wil meer kennis verwerven over het buitenland, maar ook de kennis over China in het buitenland vergroten. Naast onderwijs en onderzoek doen we aan publieksdiplomatie. We hebben elke vier jaar een nieuwe lichting studenten. De huidige studenten, het zijn er vijftien, zitten in hun laatste jaar. We zijn met drie docenten: LIN Xiaoxiao (Lisa), ZHANG Jiachen (Esmee) en ondergetekende. Het is een kleine, hechte academische gemeenschap.

Een recent hoogtepunt was het bezoek tijdens de Week van het Nederlands van de Taalunie en deBuren van de vertalers van De droom van de rode kamer, de roman die in de achttiende eeuw door de Chinese auteur Cao Xueqin is geschreven en gerekend wordt tot de hoogtepunten van de klassieke Chinese literatuur. Anne Sytske Keijzer, Mark Leenhouts en Sylvia Marijnissen hebben een workshop vertalen gegeven. Dat was heel bijzonder.

Een moeilijke tijd was de coronaperiode. De studenten mochten maanden achtereen de campus niet verlaten. Een van mijn bijvakstudenten schreef dat het aanvoelt alsof hun generatie in alle stilte beroofd is van tijd.

Welke studie heb je gevolgd? Wat was de aanleiding en wat was je doel? 

Klassieke talen. Ik vond Grieks en Latijn interessant op de middelbare school, ik wilde iets moeilijks doen en ik had wel door dat deze studie veel status had. Dat vond ik toen blijkbaar belangrijk. Ik ben opgegroeid in Polsbroekerdam, een lintdorp midden in het Groene Hart, en ging naar een gereformeerde school in Gouda. De antieken spraken me aan omdat ze niet christelijk waren. Daarnaast hoopte ik mijn eigen tijd en cultuur beter te begrijpen door over de Grieken en Romeinen te leren. Dat idee. Nu ik in China woon, kijk ik weer van buitenaf naar Europa. Die kritische afstand bevalt me. Het is toevallig zo gelopen, maar je probeert natuurlijk altijd een verhaal te vertellen over je leven, dingen achteraf te rationaliseren.

Beschrijf een momentopname van een onvergetelijk moment in je werk op de afdeling. 

Toen ik nog niet zo lang op de afdeling werkte, was ik soms onzeker. Ik sprak nog bijna geen Chinees en wist weinig van de Chinese cultuur. Op een keer, toen we een uitje hadden naar een park in Beijing, zei een studente uit het niets tegen me: “Het komt allemaal goed.” Dat zal ik nooit vergeten.

Veel docenten Nederlands buiten het Nederlandse taalgebied staan voor grote uitdagingen: de werkdruk is hoog, hier en daar stagneert of daalt het aantal studenten dat in- en doorstroomt, sommige docenten werken alleen en hebben een gevoel van isolatie. Welke manieren heb jij om uitdagingen te overwinnen? Wat doe jij om je inspiratie, motivatie en professionaliteit op peil te houden?  

Ja, ook bij de BFSU daalt het aantal aanmeldingen voor een talenstudie. Niet alleen bij Nederlands, maar over de hele linie. Het kost me eigenlijk weinig moeite om mezelf te motiveren. Ik geef colleges taalverwerving, geschiedenis, literatuur, taalkunde, enz. Het werk is dus afwisselend. De werkdruk valt mee, al heb ik de afgelopen jaren veel tijd geïnvesteerd in het schrijven van een tekstboek voor Chinese studenten over de cultuur en samenleving van de Lage Landen — een project dat tot stand is gekomen met de steun van de Taalunie. Tijdens covid heb ik een filmclubje opgericht en ik zit in een online leesgroep genaamd AID (Approaches, Ideas and Dialogues) waarin we denkers als Foucault en Anthony Giddens bespreken. Op die manier probeer ik mezelf te blijven ontwikkelen.

Hoe zie je de toekomst van het Nederlands voor je? 

Dat is een moeilijke vraag. Voor doemdenken is er volgens mij geen reden, al is er wel degelijk sprake van een crisis in de humaniora. Ik maak me meer zorgen over het politieke en intellectuele klimaat in Nederland dan over het verdwijnen van de taal.

Welke betekenis heeft het Nederlands in jouw land? Welke connotaties roept het op? 

In het dagelijkse leven associëren de Chinezen het woord Nederlands vooral met hélándòu, de peulen van de Nederlandse erwt. En in veel Chinese dialecten of de tussentaal verwart men Hélán vaak met de Chinese provincie Hénán. Toen Lisa aan een Chinese kamergenote vertelde dat ze was aangenomen als docente Nederlands vroeg die: “Het dialect van Henan, waarom heeft jouw universiteit iemand nodig om speciaal dat dialect te onderwijzen?” De betekenis van het Nederlands en kennis van de Lage Landen is beperkt in China, al delen we een lange geschiedenis. Veel Chinezen hebben toch een sinocentrisch wereldbeeld, zoals de meeste Europeanen een eurocentrisch wereldbeeld hebben. Maar de Chinezen staan wel open voor nieuwe ideeën. De Chinese samenleving is inclusiever dan mensen in het Westen misschien denken. In de colleges besteden we aandacht aan zaken waar de Nederlanders en Vlamingen terecht trots op zijn, zoals de schilderkunst en de traditie van verdraagzaamheid. Maar we zien het ook als onze taak om voorbij het banale nationalisme te gaan en de studenten kritisch te leren denken.

Welk boek ligt er nu op je nachtkastje?

Nieuwe Nederlandstalige boeken kan ik alleen als e-boek lezen. Het laatste boek op mijn e-reader is Indië, betovering en desillusie van Thom Hoffman. Ik vond het een heel mooi, persoonlijk boek over kolonialisme en het collectieve geheugen. Op mijn nachtkastje ligt Minor Detail van de Palestijnse schrijfster Adania Shibli, een aangrijpende novelle over de Nakba.