Wat is de lesmodule ‘Generatieve AI en machinevertaling’?
Deze lesmodule is een praktische handleiding over generatieve AI en machinevertaling voor het onderwijs, die is ontwikkeld door de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Universiteit Utrecht. Generatieve AI (ook wel GenAI) is een vorm van kunstmatige intelligentie die nieuwe dingen maakt, zoals teksten, afbeeldingen, geluiden. Bekende voorbeelden van programma’s die steunen op generatieve AI zijn ChatGPT en DALL-E (van OpenAI) en Gemini (voorheen Bard, van Google). Een machinevertaling is, zoals de naam al aangeeft, een vertaling die in zijn geheel door een vertaalmachine is gemaakt. Vertaalmachines, zoals Google Translate, eTranslation en DeepL, steunen op technologie die vergelijkbaar is met die van generatieve AI.

De lesmodule helpt jongeren beter te begrijpen wat AI is en maakt ze wegwijs in het gebruik van de nieuwe AI-tools. Ook helpt ze bij het vinden van de juiste balans tussen slim gebruik van de technologie en blijvende aandacht voor ‘klassieke’ taalvaardigheden en kritisch denken. De lesmodule is beschikbaar in het Nederlands en Engels en is te downloaden via de website van de Europese Commissie.

Voor wie is de lesmodule bedoeld?
De module is bedoeld voor leerlingen en studenten vanaf 14 jaar. In de eerste plaats is ze gericht op docenten van het vwo en het mbo in Nederland (en de equivalenten aso en de beroepsgerichte opleidingen van het tso en het bso in Vlaanderen), maar ze is ook interessant en bruikbaar voor hogescholen en universiteiten in Nederland en Vlaanderen en voor de internationale neerlandistiek.

Wat staat er in de lesmodule?
In het eerste hoofdstuk wordt ingezoomd op wat generatieve AI en machinevertaling inhouden. De belangrijkste begrippen en tools passeren de revue, en de mogelijkheden en beperkingen van de tools komen aan bod. In hoofdstuk twee wordt beschreven wat de EU op dit gebied onderneemt om iedereen toegang te geven tot veilige tools en om de Europese democratie te beschermen. In het laatste hoofdstuk staan quizvragen, praktische oefeningen en discussieonderwerpen die kunnen bijdragen tot een kritisch, (doel)bewust en efficiënt gebruik van de tools. Bijvoorbeeld: ‘Wanneer je gratis online tools als ChatGPT en Google Translate gebruikt, wat zijn dan de beperkingen/risico’s?’ en ‘Zou jij voor je volgende schrijfopdracht Frans een gratis vertaalsysteem gebruiken?’ Of: ‘Zou je ChatGPT om hulp vragen bij het schrijven van je profielwerkstuk/scriptie Nederlands? en ‘Wanneer is er sprake van plagiaat?’

Hoe kun je de module als docent inzetten?
In principe kunnen docenten direct en zelfstandig met de module aan het werk, maar er zijn extra hulpmiddelen. Zo is er een bijbehorende PowerPointpresentatie beschikbaar, die voor klassikaal onderwijs kan worden gebruikt. Ook is er een presentatie over de lesmodule gegeven tijdens een webinar van de Europese Commissie, Drongo platform voor meertaligheid en de Taalunie. Dit webinar is terug te kijken op YouTube en via het online Taalunie-platform mijnNederlands.