In deze rubriek belicht de Taalunie iedere maand een digitaal taalmateriaal: een website, een verzameling teksten, een stuk software of lesmateriaal. Deze maand besteden we aandacht aan de website Woordcombinaties, die werd ontwikkeld door het Instituut voor de Nederlandse Taal, onder coördinatie van projectleider Lut Colman.

Wat is een woordcombinatie?

Taal is oneindig. We kunnen namelijk met onze klanken eindeloos veel nieuwe woorden maken. Die woorden kunnen we vervolgens op ontelbare manieren combineren met andere woorden. Dit is althans de theorie. In de praktijk komt niet ieder woord even vaak voor in combinatie met ieder ander woord. Ga je erop letten, dan zie je dat bepaalde woorden vaak elkaars gezelschap opzoeken. Ze doen dat op verschillende manieren. Sommige typen van zulke groeperingen zijn heel bekend. Denk aan spreekwoorden (‘hoge bomen vangen veel wind’) of uitdrukkingen met vaak figuurlijke betekenissen, zoals ‘hij kan naar zijn geld fluiten’. Zulke woordgroeperingen worden vaak expliciet aangeleerd. Maar ook ‘gewone’ woorden kunnen combinaties vormen. Zo komt het werkwoord formuleren vaak voor met een van de bijwoorden algemeen, bondig, nauwkeurig, voorzichtig of zorgvuldig.

Wat staat er op Woordcombinaties?

De website Woordcombinaties richt zich speciaal op al deze vormen van, de naam zegt het al, woordcombinaties. Er staan meer dan 1100 werkwoorden en zelfstandig naamwoorden op, die zijn gekozen als doorsnede van schooltaalwoorden en andere veelvoorkomende woorden. De meeste trefwoorden kunnen op drie manieren worden bekeken. Het kopje ‘Voorbeeldzinnen’ bevat zinnen uit de praktijk waarin het trefwoord gebruikt wordt. Onder ‘Combinatiemogelijkheden’ staan de woorden waarmee het trefwoord vaak samen voorkomt. Bij ‘Patronen’ ten slotte worden meer abstracte structuren gegeven waarin het trefwoord functioneert.

Laten we het voorbeeld aanbrengen nemen. Al direct wordt de nuttige aanwijzing gegeven dat dit vaak in het passief voorkomt. Bij ‘Patronen’ leren we dat aanbrengen vaak blijkt voor te komen in het patroon iemand brengt iets aan. Kijken we bij ‘Combinatiemogelijkheden’, dan zien we dat ‘de iemand’ vaak bijvoorbeeld een aannemer, auteur of dader is. ‘Het iets’ is een ander type woord: vaak komen onder andere aanpassing, structuur en nuance voor.

Wat kun je doen met Woordcombinaties?

De website is heel nuttig voor het onderwijs, zowel voor moedertaalsprekers als voor gevorderde studenten Nederlands als vreemde taal. Zij hebben de basis van de taal onder de knie, maar krijgen via Woordcombinaties een kortere weg naar allerlei nuttige brokken taal. Vergelijk het met het leren spelen van een instrument. Noten leren is slechts het begin: je wilt toonladders, drieklanken, akkoorden en progressies leren, die je vaak kunt inzetten. Voor andere taalliefhebbers, schrijvers en taalkundestudenten kan Woordcombinaties ook interessant zijn. Zeker ‘Patronen’ biedt een abstract inkijkje in de taal, zoals je dat zelden tegenkomt.

Begrippen en meer

Naast de patronen bevat Woordcombinaties een aantal andere materialen. De uitgebreide uitleg geeft achtergrond en verheldering. De begrippenlijst verduidelijkt bekende en minder bekende grammaticale termen. Ook staat er een document op de website met voorbeelden van oefeningen en toetsen die gebruikmaken van Woordcombinaties. Ten slotte is het goed om te zeggen dat de website in ontwikkeling is. Nu staat er bijvoorbeeld bij veel trefwoorden nog geen patroon. Dat wordt nog toegevoegd. Ook wordt de lijst met trefwoorden uitgebreid. Houd de website dus in de gaten de komende tijd!