De internationale neerlandistiek kampt met uitdagingen waarvoor geen eenvoudige oplossingen bestaan. Daarom richtte de Taalunie in 2022 de denktank voor een toekomstbestendige internationale neerlandistiek op. Binnen de denktank steken deskundigen uit alle windstreken de koppen bij elkaar, met als doel visieontwikkeling voor een slagvaardige, toekomstgerichte internationale neerlandistiek en het geven van beleidsadvies.

Inmiddels hebben de leden van de denktank al heel wat werk verricht, met als resultaat uitgewerkte praktijkvoorbeelden die ter inspiratie kunnen dienen voor neerlandici wereldwijd. Deze voorbeelden zullen we binnenkort gaan delen op onze website, maar voordat we dit doen, laten we iedereen graag kennismaken met de mensen achter de resultaten. We vroegen hen aan de hand van vijf vragen naar hun band met de internationale neerlandistiek en hun visie op de denktank.

Wat deed je besluiten om te beginnen met neerlandistiek?

Zoals Filip De Ceuster het samenvat: ‘Hier kan ik kort en weinig origineel over zijn. “Taal”, in de breedste zin van het woord, “is zeg maar echt mijn ding”. En dat wist ik eigenlijk al van jongs af aan.’ Waarom Filip en de andere leden specifiek voor het Nederlands kozen, varieert. Eric Mijts studeerde bijvoorbeeld Nederlands en Engels aan de Universiteit van Antwerpen en verhuisde naar het Caribisch gebied. ‘Daar ben ik mij steeds meer gaan verdiepen in de taal- en letterkunde van de regio en de bijzondere rol die de Nederlandstalige cultuur daarin inneemt.’ Ook voor Zahroh Nuriah hing de interesse voor het Nederlands samen met haar locatie. ‘Toen ik ging studeren, wilde ik een andere taal leren naast het Engels en het Arabisch. Ik koos voor het Nederlands omdat ik toekomst zag in de vroegere en de huidige relatie tussen Indonesië en Nederland.’

Voor anderen was de keuze minder bewust. Bij Małgorzata Dowlaszewicz wekte een gastcollege over de middeleeuwse Karelepiek haar interesse. ‘Ik werd geboeid door de bijzondere manier van onderzoek doen, maar ook door alle middeleeuwse verhalen die we in de Poolse literatuur missen. Toen wist ik dat neerlandistiek mijn passie werd.’ Eén ding hebben de denktankleden in ieder geval allemaal gemeen: hun carrière in de neerlandistiek begon met hun liefde voor (een vreemde) taal.

Welke drie aspecten van de neerlandistiek geven jou inspiratie?

Veelgenoemde inspiratiebronnen voor de denktankleden zijn de positie van het Nederlands in de maatschappij, de interactie met studenten en het netwerk rondom de neerlandistiek. Truus De Wilde geeft bijvoorbeeld aan dat ze inspiratie haalt uit ‘het internationale netwerk, de hoge professionaliteit, en de intrinsieke wederzijdse interesse en respect’. Philippe Hiligsmann voegt onderzoek toe aan het rijtje van inspiratiebronnen, en dan specifiek contrastief onderzoek en Nederlands als Vreemde Taal (NVT) als onderzoeksthema.

Wat is de kracht van de denktank voor de internationale neerlandistiek?

Binnen de brede internationale neerlandistiek omschrijft Philippe de denktankleden als ‘bruggenbouwers tussen talen en culturen’. Drie van de acht leden slaan bijvoorbeeld de brug met andere groepen: Truus als lid van de klankbordgroep van het Impulstraject en Annika Johansson en Eric als lid van het bestuur van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN). Annika stelt dat de kracht van de denktank ligt in drie punten: ‘meedenken, beïnvloeden en het oor zijn van de collega’s uit de neerlandistiek. De leden van de denktank mogen meedenken en invloed uitoefenen op de toekomst van de internationale neerlandistiek. Dat doen we met het oor gericht naar onze collega’s buiten de denktank, in heel de wereld.’

Daarnaast zijn de denktankleden het eens over hoe waardevol en verrijkend het is om met een diverse groep collega’s vanuit ‘Jakarta tot Stockholm’ samen te komen. Paola Gentile: ‘Binnen deze denktank benutten we de rijke diversiteit van perspectieven en expertise, wat ons in staat stelt om grondig te debatteren over uitdagingen en mogelijke oplossingen binnen ons vakgebied.’ Zahroh onderstreept die diversiteit: ‘We zijn allemaal anders, maar juist daarom kunnen we elkaar aanvullen. We kunnen onze knelpunten en successen met elkaar delen zodat we van elkaar kunnen leren. Samen kunnen we de internationale neerlandistiek zichtbaarder en sterker maken. Verenigd staan we sterk.’

Waaruit bestaat jouw unieke bijdrage aan de denktank?

Op professioneel vlak komen de denktankleden uit verschillende hoeken. Zo heeft Małgorzata brede ervaring in internationale samenwerkingsverbanden van neerlandici. ‘In het verleden vervulde ik onder andere de functie van secretaris in Comenius, de vereniging voor neerlandistiek in Centraal-Europa, en ben ik betrokken geweest bij talrijke internationale projecten.’ Eric is eveneens een ervaren netwerker in de internationale neerlandistiek. Hij denkt een bijdrage te kunnen leveren aan de denktank als ervaren taalkundige uit het Caribisch gebied, net zoals Truus dat als taalwetenschapper en slavist met een brede kijk op de neerlandistiek voor andere regio’s kan. Ook Annika stipt het belang van netwerken aan, maar dan aan universiteiten. ‘Ik ben hoofd van het Instituut voor Slavische en Baltische talen, Fins, Nederlands en Duits aan de Universiteit van Stockholm geweest (tot 2015 het Instituut voor Baltische talen, Fins en Duits). Als hoofd heb ik het Nederlands zichtbaar gemaakt, omdat ik regelmatig met de hele faculteit vergaderde en in verschillende werkgroepen terechtkwam. Op die manier creëer je belangrijke netwerken aan de universiteit.’

Filip, universitair docent en directeur van de Association for Low Countries Studies in the UK & Ireland (ALCS), ziet zijn bijdrage aan de denktank meer vanuit de hoek van de promotie van de Nederlandse taal en cultuur buiten het Nederlandse taalgebied. ‘Ik heb ideeën over hoe een studie Nederlands aantrekkelijk, duurzaam en relevant kan zijn, ook in landen zoals het Verenigd Koninkrijk, waar moderne talen behoorlijk in het slop zitten. Die inzichten wil ik graag delen met mijn vakgenoten wereldwijd.’ Philippe is eveneens docent en heeft veel ervaring in allerlei verschillende functies binnen de Neerlandistiek. Zo was hij onder andere bestuurslid van de IVN en lid van de Raad voor de Nederlandse taal en letteren. ‘Ik heb de gelegenheid gehad om bestaande opleidingen aan te passen aan nieuwe behoeftes op de arbeidsmarkt of nieuwe opleidingsinitiatieven op te zetten.’

Hoe ziet een toekomstbestendige internationale neerlandistiek er over tien jaar uit?

De twee begrippen die vrijwel alle denktankleden noemen zijn ‘samenwerking’ en ‘interdisciplinariteit’. Paola: ‘In de toekomst zal de internationale neerlandistiek waarschijnlijk sterker geglobaliseerd zijn, met nauwere samenwerking tussen neerlandici. Studenten zullen geavanceerde Engelse vaardigheden en technologische bekwaamheden hebben. Dit vraagt om innovatieve lesmethoden die deze verandering omarmen, met behoud van de essentie van de Nederlandse taal en Nederlandstalige cultuur. Interdisciplinair onderzoek en samenwerking zullen de zichtbaarheid vergroten en de positie van de Nederlandse taal en Nederlandstalige cultuur versterken.’

Volgens Filip moet de neerlandistiek ‘tout court’ internationaler worden. ‘Als we willen dat mijn Britse buurmeisje straks nog “Nederlands” wil en kan gaan studeren, dan is dat hopelijk omdat onze taal als wereldtaal wordt gezien en de neerlandofone cultuur gedecentreerd, inclusief en sterk is ingebed in een internationale context. De Lage Landen mogen best wat meer oog hebben voor wat er in de internationale neerlandistiek gebeurt.’