In deze rubriek belicht de Taalunie iedere maand een digitaal taalmateriaal: een website, een verzameling teksten, een stuk software of lesmateriaal. Deze maand besteden we aandacht aan een nieuw woordenboek: het Klimaatwoordenboek.

Waarom een Klimaatwoordenboek?

Het klimaat is een van dé grote thema’s van dit moment. Wetenschappelijke, sociale en politieke ontwikkelingen rondom dit onderwerp volgen elkaar snel op. De berichten over het klimaat zijn echter niet alleen actueel, maar ook complex. Teksten bevatten vaak ingewikkelde en onbekende termen. Om mensen te helpen in de klimaatwirwar gaf het VN-Regionaal Informatiecentrum dit Klimaatwoordenboek uit. Hiermee kan iedereen begrijpen waar klimaatdiscussies over gaan. De Nederlandse vertaling van het originele Frans is gemaakt door studenten van de opleiding Master in het vertalen van de Universiteit Antwerpen, binnen het vak Vaktechnisch vertalen.

Wat staat er in het Klimaatwoordenboek?

De Nederlandstalige versie van het Klimaatwoordenboek bevat op dit moment 44 begrippen. Bij ieder begrip staat een korte uitleg. In sommige gevallen gaat het om een relatief eenvoudige term, waarbij een korte uitleg staat. Zo staat bij energietransitie ‘geheel van doorgevoerde veranderingen om de milieu-impact van de productie, de distributie en het verbruik van energie (elektriciteit, gas …) te verminderen’. Andere, meer gecompliceerde concepten krijgen uitgebreidere uitleg, zoals antropoceen,  klimaatslimme landbouw en maladaptatie. Bij veel termen worden ook hyperlinks gegeven, die leiden naar achtergrondinformatie of verdiepende teksten. Zo kunnen gebruikers van het Klimaatwoordenboek meer leren over bijvoorbeeld het Intergouvernementeel Panel over klimaatverandering (IPCC), de manier waarop met extreme gebeurtenissen wordt omgegaan, of hoe ontgroei werkt.

Klimaatneutraal

Hoe snel de taalontwikkelingen kunnen gaan, blijkt uit het woord klimaatneutraal. Wanneer we dit woord opzoeken in het Corpus Hedendaags Nederlands, dan zien we dat dit woord vóór 2007 nauwelijks voorkwam. In 2007 echter verwierf het de derde plaats in de jaarlijkse verkiezing van Woord van het Jaar van Van Dale. Sinds die verkiezing zien we dat het woord steeds meer wordt gebruikt. Inmiddels is het zo ver ingeburgerd, dat het geen aparte uitleg meer nodig heeft.

Meer over klimaat

Het Klimaatwoordenboek van de VN is slechts de laatste in een groep taalbronnen over het klimaat. Eerder stelde Ton den Boon, hoofdredacteur van Van Dale, al de Klimaatwoordenlijst samen. Deze bevat meer dan tweehonderd samenstellingen die beginnen met klimaat-. Bij veel van deze woorden staat een link naar meer taalkundige informatie, bijvoorbeeld met een voorbeeldzin en de vermelding van wanneer het woord voor het eerst verscheen. De verwijzingen naar Van Dale werken helaas niet meer. Voor wie in het onderwijs aandacht wil besteden aan het klimaat staan er op de website rijketeksten.nl meerdere teksten waarin het klimaat een belangrijk onderwerp is. Door deze in de les te gebruiken kunnen leerlingen oefenen met authentieke teksten, die de taal- en kennisontwikkeling stimuleren. In dit geval leren ze ook iets over een zeer belangrijke kwestie. Het VN-Regionaal Informatiecentrum ontwikkelde vorig jaar ook een klimaateditie van zijn Go Goals spel, waarin de link tussen klimaatverandering en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen aan bod komt.