Visietekst Vertaalslag
Het is van groot belang dat er in en uit het Nederlands vertalingen kunnen worden gemaakt van goede kwaliteit. Door vertalingen blijven in alle domeinen de lijnen met andere talen en culturen open en hebben mensen toegang tot voor hen noodzakelijke informatie. Denk aan het diplomatieke, economische en culturele verkeer met andere landen, maar ook aan medische en sociale zorg, rechtspraak en het informeren van burgers zodat zij deel kunnen nemen aan de democratie. Het maatschappelijk belang van een gezonde vertaalsector die kwaliteitsvertalingen in en uit het Nederlands produceert, is daarom moeilijk te overschatten.
Er zijn op dit moment meerdere ingrijpende ontwikkelingen die de beschikbaarheid en de kwaliteit van vertalingen en vertalers onder druk zetten. De visietekst Vertaalslag beschrijft de visie van het Algemeen Secretariaat van de Taalunie op vertalen en deze ontwikkelingen. In de tekst worden de belangrijkste knelpunten en mogelijkheden voor het vak besproken.
Vertaalslag (Taalunie, 2023)Zonder vertalingen stagneert de internationale handel, de uitwisseling van kennis, ideeën en cultuurproducten, komen fundamentele burgerrechten in het gedrang en komt er ruis in het diplomatieke verkeer. Een gezonde vertaalsector voor het Nederlands is daarom essentieel voor het Nederlands taalgebied.
Uitgangspunten vertaalbeleid 2023-2025
Op basis van de visietekst hebben we doelen en activiteiten opgesteld om mee aan de slag te gaan. Samen met de verschillende partners in het veld willen we er concreet voor zorgen dat:
- er voldoende uitwisseling is van (cultuur)producten in goede vertalingen tussen het Nederlands en andere talen en culturen;
- er genoeg (ver)taalprofessionals Nederlands zijn om in de wereldwijde vraag te voorzien;
- de digitale taalinfrastructuur voor het Nederlands onderhouden en waar nodig aangevuld wordt;
- het vertaalveld in/uit het Nederlands mee kan blijven gaan in de digitale ontwikkelingen.
In de tekst Uitgangspunten vertaalbeleid Taalunie 2023-2025 beschrijven we met welke activiteiten we aan deze doelen gaan bijdragen.
Internationale neerlandistiek
Veel vertalers in en uit het Nederlands komen uit de internationale neerlandistiek, en daar is in het bijzonder versterking van vertaalopleidingen nodig. Belangrijke behoeften die zijn geconstateerd voor het vertaalonderwijs in de internationale neerlandistiek, zijn netwerkvorming met andere afdelingen, expertise in vertaaldidactiek, machinevertalen en CAT-tools en inzicht in de arbeidsmarkt voor studenten en alumni. Rond deze behoeften zijn al eerste stappen gezet. Een daarvan is de lancering van twee vertaalnetwerken.
Twee vertaalnetwerken van start
Op de conferentie Translation, Interpreting & Culture (TIC), die van 20 tot en met 22 september plaatsvond in Bratislava, zijn twee nieuwe vertaalnetwerken van de internationale neerlandistiek gelanceerd: PETRA-NED voor afdelingen die onderwijs geven in literair vertalen en het Netwerk Vakvertalen en Tolken NEM (NVVT-NEM) dat een platform is voor didactici, vertalers en tolken met als werktaal Nederlands die buiten het Nederlandse taalgebied actief zijn. Beide netwerken hebben een startbijdrage voor thematische netwerken ontvangen vanuit het impulstraject van de Taalunie. Vakgroepen neerlandistiek wereldwijd werken in deze netwerken samen om hun vertaalonderwijs vorm te geven.
Interesse om aan te sluiten? Neem voor het Netwerk Vakvertalen en Tolken contact op met Marketa Štefková. Kijk voor PETRA-NED op deze contactpagina.
De visietekst en het beleid voor vertalen bouwen voort op verschillende visieteksten en onderzoeken van de afgelopen jaren. We noemen hier, zonder volledig te zijn, VerTALEN voor de toekomst (Bennis en Pröpper, 2019), Vertalers op de omslag (EU, 2022) en de bevraging onder vertaaldocenten in de internationale neerlandistiek (Pilon, 2022).
Een internationale klankbordgroep van vertaalexperts heeft geadviseerd bij de totstandkoming van de visietekst Vertaalslag: Audrey Benschop Bottse (zelfstandig tolk-vertaler, Paramaribo), Joop Bindels (De Vertaalacademie – Zuyd Hogeschool, Maastricht), Reglindis De Ridder (Universiteit Stockholm, Stockholm), Emma Hartkamp (Europese Commissie, Den Haag), Marketa Štefková (Universiteit Comenius, Bratislava), Gea Schelhaas (Expertisecentrum Literair Vertalen, Utrecht), Joris Smeets (Literatuur Vlaanderen, Antwerpen) en Frieda Steurs (Instituut voor de Nederlandse Taal, Leiden).
