Wat is de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren?

De DBNL stelt de belangrijkste boeken en tijdschriften uit de Nederlandse taal beschikbaar op de website dbnl.org. Behalve literaire werken zijn dat ook secundaire literatuur, cultuurhistorische en taalkundige werken. De DBNL-collectie omvat op dit moment ruim 15.000 teksten en jaarlijks komen er ongeveer 800 boeken en tijdschriftjaargangen bij. Behalve teksten uit Nederland en Vlaanderen biedt ze ook werken uit Suriname en de Caribische eilanden. De DBNL richt zich nadrukkelijk op het hele Nederlandse taalgebied en de website wordt jaarlijks wereldwijd gemiddeld door 4 à 5 miljoen gebruikers geraadpleegd. Die gebruikers zijn heel divers, gaande van taal- en literatuurliefhebbers tot taalprofessionals zoals wetenschappelijke onderzoekers, studenten, docenten, schrijvers en journalisten.

Wat zit erin?

In de collectie vind je literaire klassiekers en secundaire literatuur, werken over taal- en taalkunde en cultuurhistorische sleutelteksten. Ook aan bod komen literaire stemmen en genres die naar de achtergrond zijn verdwenen doordat andere stemmen en genres meer aandacht kregen doorheen de geschiedenis. Denk dan bijvoorbeeld aan werken van vrouwen, LHBTI- of queer-literatuur en auteurs die afkomstig zijn uit de voormalige koloniën van Nederland en België. Zeer concreet wil dat zeggen dat je op dbnl.org Nederlandse en Vlaamse klassiekers kan lezen zoals Eline Vere van Louis Couperus en Palieter van Felix Timmermans, en taaltijdschriften zoals Onze Taal. Maar bijvoorbeeld ook Pijpelijntjes van Jacob Israël de Haan, een van de eerste romans uit de Nederlandstalige literatuur waarin een homoseksuele relatie openlijk wordt beschreven; teksten van vroegmoderne vrouwelijke schrijvers zoals Mengelpoezy van Katharina Lescaille, en de werken van de Surinaamse schrijver en voordrachtkunstenaar Edgar Cairo, zoals Kollektieve schuld, of wel Famir’man-sani.

Wat kan je ermee?

De digitale bibliotheek is een belangrijke en handige tool voor docenten, studenten en wetenschappelijke onderzoekers in het binnen- en buitenland. De DBNL-teksten zijn toegankelijk, makkelijk vindbaar en kosteloos beschikbaar voor de gebruikers. Bovendien kan iedereen tegelijkertijd dezelfde kopie van het werk gebruiken, ideaal voor in een klaslokaal. Eveneens vind je veel secundaire bronnen over belangrijke teksten uit de Nederlandse taal: je kan de romans dus niet alleen lezen, maar ook onderzoeken.   

Ook is de DBNL een uitgelezen bron voor wetenschappelijk onderzoek. Ze wordt bijvoorbeeld gebruikt om onderzoek te doen naar de schrijfstijl van auteurs (stylometrie), thema’s die voorkomen in de literatuur van een bepaalde periode, of de ontwikkeling van de Nederlandse taal door de eeuwen heen. Door de hoge digitaliseringskwaliteit (99,995% correcte fulltekst) zijn de DBNL-teksten geschikt voor allerlei onderzoekstoepassingen binnen de Digital Humanities. Bovendien zijn de metadata verrijkt, waardoor de teksten in de collectie aan elkaar zijn gelinkt. Daardoor wordt hun context beter zichtbaar en kan je makkelijk van tekst naar tekst gaan. Ook worden de teksten aangeboden in verschillende hoogwaardige bestandsformaten (HTML, PDF, Epub, XML, enz.).

Daarnaast werkt de organisatie achter de DBNL regelmatig samen met onderzoekers en stelt ze haar data beschikbaar voor onderzoeksprojecten. Een voorbeeld hiervan is het project Chronicling Novelty onder leiding van prof. Judith Pollmann, waarvoor een corpus van vroegmoderne kronieken gedigitaliseerd werd. De teksten werden niet alleen gebruikt voor het onderzoeksproject, maar ook beschikbaar gesteld op dbnl.org.