Meer tekstsoorten onderzocht

Het onderzoek is een vervolg op de Monitor Begrijpelijke Overheidsteksten uit 2021. De HAN en de UU onderzochten toen teksten die mensen onder ogen krijgen als ze hulp bij schulden zoeken of krijgen. Met het nieuwe onderzoek willen we de kwaliteit van nog meer teksten laten onderzoeken, rondom twee nieuwe thema’s: ‘betalen aan de overheid (verkeersboetes, afvalbelasting, etc.)’ en ‘zorgaanvragen bij de overheid (aanvraag huishoudelijke hulp, persoonsgebonden budget, etc.)’. De onderzoekers nemen voor elk van de twee thema’s minstens 100 teksten onder de loep. Medio 2022 worden de eerste resultaten verwacht.

Teksten met grote gevolgen voor de ontvanger

De thema’s van de teksten zijn niet zomaar gekozen: het is van groot belang dat de informatie van de overheid over schulden, betalingen en zorgaanvragen helder is. Want als mensen dit soort teksten niet goed begrijpen en niet weten wat ze met de informatie moeten doen, kan dat negatieve gevolgen hebben op hun leven: ze kunnen bijvoorbeeld geldproblemen krijgen, of ze ontvangen niet de zorgondersteuning die ze zo hard nodig hebben.

Sterke emoties door onduidelijke teksten

Mischa Corsius, senior-onderzoeker van de HAN: “De overheid wil weten of de teksten begrijpelijk zijn voor mensen met verschillende opleidingsniveaus en achtergronden. Hiervoor toetsen we niet alleen de begrijpelijkheid van het taalgebruik. Maar ook of de lezers weten wat ze moeten doen na het lezen van de tekst.

Uit de vorige monitor bleek bijvoorbeeld dat onduidelijke teksten sterke emoties kunnen oproepen en zoveel stress geven dat lezers in paniek raken en daardoor niet goed lezen.”

Doel: begrijpelijkere overheidsteksten

De overheidsorganisaties die teksten aanleveren voor het onderzoek krijgen een objectief oordeel over de moeilijkheid van hun teksten, met aanwijzingen om ze te verbeteren. Door deel te nemen kunnen de organisaties ook van elkaars teksten leren. Na het onderzoek kunnen ze direct aan de slag met het begrijpelijker maken van hun teksten.

Het onderzoek levert bovendien een goede opzet op voor een algemene, wetenschappelijke monitor voor de begrijpelijkheid van teksten en meting van vooruitgang tussen verschillende versies/herwerkingen. De onderzoekers maken bij hun beoordeling van de teksten gebruik van drie verschillende, elkaar aanvullende evaluaties, namelijk: 

• automatische tekstanalyse, waarbij de computer het taalgebruik toetst en koppelt aan het opleidingsniveau van lezers;
• een panel van tekstexperts onderzoekt de teksten met de Direct Duidelijk-schrijfwijzer op mogelijke problemen;
• een lezersonderzoek met deelnemers met een verschillend opleidingsniveau.

De onderzoekers gaven na hun onderzoek in 2021 een eerste ‘advies op maat’ aan overheden om deze evaluatiemethoden ook zelf te kunnen toepassen in hun organisatie. Met de inzichten en uitkomsten uit het vervolgonderzoek kan dat advies verder worden aangevuld en aangescherpt. 

Het monitoronderzoek door de HAN en UU wordt binnen de Nederlandse overheid uitgevoerd, maar de resultaten, inzichten en adviezen kunnen ook worden gebruikt door collega-organisaties van de Vlaamse overheid.

Oproep: teksten voor het onderzoek

Tot en met 11 maart 2022 kunnen Nederlandse overheidsorganisaties teksten aanleveren voor het onderzoek binnen de thema's ‘betalen aan de overheid’ en/of ‘zorgaanvragen bij de overheid’. Kijk voor meer informatie op de website van Gebruiker Centraal.